Polikistik Over Sendromu (PCOS), kadınlarda en sık görülen hormonal dengesizliklerden biridir. Adet düzensizliği, sivilce, kilo artışı, tüylenme gibi farklı belirtilerle kendini gösterebilir ve çoğu zaman geç fark edilir. Özellikle üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unda görüldüğü için PCOS hakkında doğru bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir.
Bu yazıda PCOS’un ne olduğunu, yaygın belirtilerini ve neden mutlaka takip edilmesi gerektiğini ele alıyoruz.
PCOS Nedir?
PCOS, yumurtalıklarda “birden fazla küçük kist” bulunmasıyla karakterize edilen bir hormonal bozukluktur. Normalde her ay düzenli şekilde yumurtlama gerçekleşirken, PCOS’ta yumurta gelişimi ve atılımı aksayabilir. Bu da adet düzensizliği, hamile kalmada güçlük, hormon dengesizlikleri gibi birçok soruna yol açar.
Her PCOS hastasında kist olmak zorunda değildir. Bu nedenle tanı mutlaka doktor değerlendirmesiyle yapılmalıdır.
PCOS’un Belirtileri Nelerdir?
1. Adet Düzensizliği
- Uzayan adet aralıkları
- Seyrek veya hiç adet olmama
- Aşırı ve uzun süren kanamalar
PCOS’un en belirgin belirtilerinden biridir.
2. Hormonal Dengesizlik
- Yüzde ve vücutta tüylenme (hirsutizm)
- Sivilce ve yağlanma artışı
- Saç dökülmesi
Bu durum, vücuttaki erkeklik hormonlarının (androjen) yükselmesinden kaynaklanır.
3. Kilo Artışı ve İnsülin Direnci
PCOS’lu birçok kadında kilo vermede zorlanma, karın bölgesinde yağlanma ve insülin direnci görülür. Bu durum, uzun vadede tip 2 diyabet riskini artırabilir.
4. Yumurtlama Problemleri
Düzensiz yumurtlama nedeniyle hamile kalmada güçlük yaşanabilir. Bu durum PCOS’un en önemli sonuçlarından biridir.
5. Duygusal Belirtiler
- Stres
- Kaygı
- Yeme düzeninde bozulmalar
- Uyku problemleri
Hormon değişimleri ruh halini de doğrudan etkileyebilir.
PCOS Neden Olur?
Kesin nedeni bilinmese de en sık ilişkili görülen faktörler şunlardır:
- Genetik yatkınlık
- İnsülin direnci
- Hormonal dengesizlikler
- Obezite (tetikleyici olabilir ama PCOS zayıf kadınlarda da görülür)
PCOS Nasıl Yönetilir?
PCOS tamamen geçmese de doğru yaşam alışkanlıklarıyla kontrol altına alınabilir.
1. Beslenme Düzeni
- Az şekerli, düşük glisemik indeksli besinler
- Sebze ve lif ağırlıklı beslenme
- Sağlıklı yağlar (avokado, zeytinyağı, ceviz)
2. Düzenli Egzersiz
Haftada 3–4 gün yapılan egzersiz insülin direncini azaltarak belirtileri hafifletir.
3. Doktor Kontrolünde Tedavi
- Adet düzenleyici ilaçlar
- İnsülin direnci ilaçları
- Gerektiğinde tüp bebek veya ovulasyon tedavileri
Tedavi kişiye özel ilerlediği için mutlaka bir uzman tarafından yönlendirilmelidir.
PCOS, kadın sağlığını pek çok açıdan etkileyebilen yaygın bir durumdur. Erken tanı, doğru beslenme ve yaşam alışkanlıklarının düzenlenmesiyle belirtiler kontrol altına alınabilir. Eğer adet düzensizliği, tüylenme, sivilce artışı veya kilo kontrolünde zorlanma yaşıyorsanız bir uzmana danışmanız önemlidir.
